Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych. W większości przypadków ludzie otrzymują diagnozę autyzmu w dzieciństwie, zwykle po 4 roku życia. Jednak niektórzy dorośli żyją z niezdiagnozowanym ASD. Nawet osoby z cięższymi objawami mogły nie otrzymać prawidłowej diagnozy. Istnieją pewne podobieństwa między ASD a niektórymi innymi zaburzeniami, w tym zespołem nadpobudliwości z deficytem uwagi (ADHD). Otrzymanie diagnozy ASD w późniejszym okresie życia może być pomocne z wielu powodów, ale szczególnie dlatego, że może zapewnić ludziom lepszy dostęp do usług i wsparcia.
Czytaj też:
Autyzm może zwiększać ryzyko otyłości u dzieci
Objawy autyzmu u dorosłych
Osoby z autyzmem zazwyczaj uważają aspekty komunikacji i interakcji społecznych za trudne. Mogą mieć trudności w kontaktach z innymi ludźmi i zrozumieniu ich emocji. Osoby z autyzmem mogą mieć także nieelastyczne wzorce myślowe i zachowania i często podejmują powtarzające się działania. Dorośli z łagodnymi objawami ASD mogą uzyskać diagnozę dopiero w późniejszym okresie życia, jeśli w ogóle. Typowe objawy ASD u dorosłych mogą obejmować:
- niezgrabność
- trudności w nawiązaniu rozmowy
- trudności w nawiązywaniu lub utrzymywaniu bliskich przyjaźni
- dyskomfort podczas kontaktu wzrokowego
- problem z regulowaniem emocji
- ekstremalne zainteresowanie jednym konkretnym tematem, takim jak określony okres historii
- częste monologi na ten sam temat
- nadwrażliwość na dźwięki lub zapachy, które nie przeszkadzają innym
- mimowolne odgłosy, takie jak powtarzające się czyszczenie gardła
- problemy ze zrozumieniem sarkazmu
- zainteresowanie tylko kilkoma czynnościami
- preferowanie czynności wykonywanych samotnie
- problemy z odczytywaniem emocji innych
- problemy ze zrozumieniem mimiki i mowy ciała
- poleganie na codziennych procedurach i trudności w radzeniu sobie ze zmianami w procedurach
- powtarzalne zachowania
- lęk społeczny
- najwyższe umiejętności w niektórych dziedzinach matematyki i pokrewnych
- potrzeba ułożenia przedmiotów w określonej kolejności.
Osoby z autyzmem zwykle nie mają wszystkich powyższych objawów i mogą doświadczyć innych, których nie ma na liście. Objawy różnią się w zależności od osoby. Ponadto objawy mogą się różnić u mężczyzn i kobiet. Kobiety z autyzmem mogą być spokojniejsze i wydają się lepiej radzić sobie w sytuacjach społecznych niż mężczyźni z autyzmem. W rezultacie diagnoza ASD u kobiet może być trudniejsza. Według niektórych badań osoby z autyzmem mogą mieć wyższe wskaźniki stanów takich jak lęk lub depresja.
Czytaj też:
Autyzm – diagnoza często może być stawiana na wyrost?
Diagnoza autyzmu
Diagnozowanie autyzmu u dorosłych może stanowić wyzwanie z kilku powodów. Po pierwsze, osoby, które nie otrzymały diagnozy w młodym wieku, mogą mieć łagodniejsze objawy, co może być trudniejsze do rozpoznania przez lekarza. Po drugie, jeśli ktoś żyje z ASD od jakiegoś czasu, może lepiej ukrywać objawy. Po trzecie, obecnie nie ma ustalonej metody diagnozowania ASD u dorosłych, chociaż może się to zmienić w przyszłości.
Diagnoza może rozpocząć się od testu samooceny dla dorosłych. Chociaż testy te nie mogą potwierdzić diagnozy, są dobrym punktem wyjścia i zapewniają materiał do dyskusji z lekarzem. Alternatywnie, ci, którzy podejrzewają, że oni lub ich bliscy mają ASD, mogą porozmawiać bezpośrednio z lekarzem. Lekarz spróbuje ustalić obecność ASD przez:
- dociekanie w temacie objawów, zarówno obecnych, jak i z wieku dziecięcego
- obserwowanie i interakcja z osobą
- rozmawianie z bliskimi (za pozwoleniem)
- sprawdzanie innych warunków zdrowia fizycznego lub psychicznego, które mogą powodować objawy.
Jeśli nie wydaje się, aby za objawy odpowiadał jakiś podstawowy stan fizyczny, lekarz może skierować osobę do psychiatry lub psychologa w celu postawienia diagnozy. Jeśli objawy nie występowały w dzieciństwie, ale zaczęły się w okresie dojrzewania lub dorosłości, może to wskazywać na stan zdrowia psychicznego inny niż ASD. Obecnie trudno jest znaleźć specjalistę, który może zdiagnozować i leczyć ASD u dorosłych.
Rozpoznanie ASD w wieku dorosłym może być trudne, ale ma kilka zalet. Diagnoza może zapewnić ulgę i wyjaśnienie wyzwań, przed którymi stanęła osoba przez całe życie. Może dać członkom rodziny, przyjaciołom i kolegom lepsze zrozumienie życia z ASD, otworzyć dostęp do przydatnych usług i korzyści, w tym w miejscu pracy lub na uniwersytecie, a także zastąpić nieprawidłową diagnozę, taką jak ADHD.